AVERTIMENT-p11

Soumis par admin le dim, 29/09/2013 - 12:37

Me soi plan gardat d'accentuar a la francesa, sus la finala, los nombroses tèrmes latins passats non solament en occitan mas tanben dins fòrça lengas del mond entièr. Aital, trobaretz transcricha en latin, en italicas grassas (e sens jonhent, coma en latin, pels compausats) la màger part dels noms latins passats en occitan, e non accentuats, per plan far véser que los cal pas prononciar a la francimanda : anus, Argus, mucus, nullius, nimbus, pelvis, penis, prolapsus, pubis, resus, virus, ab intestat, ad patres, de facto, sanctus... totes senhalats (lat.) per precisar encara mai lor natura.


Quand son estats occitanizats per l'usatge, coma los substantius « rectò »,« versò », « Vènus »... los ai escriches en caractèrs normals e amb l'accentuacion occitana ; mas ai servat « recto verso » , qu'es una locucion adverbiala latina. Ai tanben respectada la grafia e l'accentuacion d'origina pels tèrmes que nos venon d'autras lengas : anis, maquis, Marossia, mazot, mazurka, pijama, rumba, taxi...


Probable que remarcaretz que me soi conformat a las costumas ancestralas que totes los occitanofòns de naissença avèm servadas :

  1. quant a l'emplec obligatòri del preterit per tot çò passat
  2. quant al jòc subtil del present o de l'imperfach del subjonctiu que ven tant a revèrs als novelaris, mas abilament utilizat, cada jorn, pels locutors naturals, per exprimir totas las calhetadas de lor pensada ; 
  3. quant a la forma tipicament occitana del qualificatiu plaçat lèumens après lo substantiu, coma per exemple dins Balaruc lo Vièlh, l'ostal vièlh, Valmagna,Vilamagna, lo Barri-Naut... ; 
  4. sens oblidar l'usatge


constant d'aqueles femenins sens « a » : aigardent, dent ulhal, luna tornal, pèira frejal, tèrra fromental...


Ara, vos presenti mon diccionari sens cap de pretension e fòrt umilament : ma tòca primièira es estada de transmetre la lenga que me foguèt transmesa per mos parents e mos ancians, que m'es encara transmesa cada jorn despuèi setanta uèch ans pels occitanofòns de naissença, e que me soi contentat de transcriure scientificament, après estudiar d'a fons Rainoard e Lévy, coma o ai expausat pus naut.


Sabi que i trobaretz de mancas (ai pas volontat de far quicòm d'enciclopedic). Sabi tanben que vau al senscontra d'abituds plan enrasigadas, e que patiretz, coma patiguèri quand me mainèri que d'unes mots que cresiái plan occitans èran pas que de francismes occitanizats que me calguèt ben abandonar per fòrça quand laissèri un pauc de caire las autras lengas per ensenhar pas que l'occitan, qu'un ensenhaire se pòt pas contentar d'aproximacions.


Per contra, cresi que seretz agradivament suspreses de descobrir que çò que cresiatz èsser de francismes o son pas brica, plan atestats que son dins la lenga dels trobadors, per exemple atge, rota, meissant, japar, galopar, galeta e tantes maites que ne doni la referéncia dins lo diccionari. Ne dirai aitant per l'anglicisme rave ('reiv) que ven del vièlh occitan « rèva » e que podèm fòrt plan ressuscitar per dire « amassada festiva mai o mens secreta de musica tecnò e de dança »


Vòli apondre, e plan afortir, que volonti pas brica d'impausar res a degun, que totes los parlars son de respectar ; mas cresi fòrt e mòrt que nos cal capitar una normalizacion literària panoccitana, tot en servant las caracteristicas legitimas de cada parlar ; pensi pas solament al gascon, mas atanben al provençal, al bearnés, a l'auvernhàs e al lemosin.


v. lo document de la p. 546.


Ara, vos desiri bon vent e bon coratge per vos endralhar dins la reconquista, que tornam de plan luènh, e que l'istòria de nòstra polida lenga-miracle contunha e contunharà.


Cantalausa.

11