Lo diccionari de las expression occitanas de Maurici Romieu, Andrieu Bianchi, Loís Gaubèrt

Lo diccionari de las expression occitanas :

un otís preciós e un tresaur per la lenga

 

Es a Espaliu, en çò sieu, a la debuta de mai, que M. Romieu presentèt son libre, « Diccionari d'expresssions e locucions occitana »( edicions Vent Terral), un eveniment esperat dempuèi qualques temps.

Aquel libre, fa fòrça brieu que l'universitari Romieu i pensava, puèi laissèt dormir lo projècte abans de le tornar reprene amb dos collègas : Andrieu Bianchi, Loís Gaubèrt. E ne sortiguèt un monument de 6000 expresssions e locucions (provèrbis e dictons son pas aicí preses en compte).

« Las expressions e locucions, escriu Maurici Romieu, son la part mai originala e mai complèxa d'una lenga ; lor sens es pas lo resultat dels sens dels elements lexicals que la compausan e s'explica sovent per referéncia a d'elements extralingüistics ». Los dicccionaris aquí servisson de res, levat qualques exemples aicí o alà... « Son pas necessàrias al fonccionament basic de la lenga » mas aital la lenga pren de chuc e de muc... Aquí donc se vei los que coneisson plan una lenga qu'es tanben, o cal tornar dire, un biais de veire lo mond...

M. Romieu contunha : « Per comprene e explicar una part de las expressions e locucions comparativas e metaforicas, cal prene en compte aquelas realitats, actualas o, pus sovent, ancianas ; son mai que mai las costumas, las tradicions, las practicas religiosas, l'organizacion de la societat, los trabalhs agricòlas, los trabalhs dels mestierals... »

Perqué aquel diccionari ? Responsa : « L'objectiu d'aqueste trabalh es pas estat de far una compilacion, d'amassar lo mai possible d'expressions e locucions, per las salvar de l'oblit que las menaça en causa de l'evolucion de las practicas lingüisticas, dins una amira de conservacion o de museificacion. Es estat puslèu de concebre un aplech que permetèsse a totes d'integrar las expresssions e locucions dins la practica lingüistica ».

Se pòt precisar que las expresssions e locucions « son estadas amassadas en Roergue, mas la màger part se pòdon trobar alhors, sus l'espaci lingüistic occitan, jos una forma parièra o quasi parièra, compte tengut de las varietats dialectalas. »

xxx

Consultacion. Volètz ne saber mai ( lo sens, l'origina, lo fonccionament) sus una expression qu'avètz entenduda o que coneissètz ? Sufís d'anar a l'indèx alfabetic. Exemple : tombar sus un margue (una dificultat) ; secafetge (persona fòrça importuna) ; semblar un panièr pasturador (persona mal fotuda fisicament o mal vestida) ; far lo convit de Montpelhièr

xxx

Exercici. Per dire l'embriaguesa, veire l'indèx nocional : bandat al darrrièr cavilhièr, coma quaranta mila, coma un arquet, coma un ressaire, coma una trica ; èsser a blòc, dins las brandalhas, las bronzalhas ; n'atrapar una cuècha, un viatge, un fialet ; atrapar una banada, una carabinada, una cardina, una caufada, una fumada... e i a encara d'autras expresssions o locucions...

xxx

A Espaliu, se parlèt d'un « tresaur » de la lenga. Lo mot conven. Aquí un aplech seriós, metodic, precis e documentat, en un mot preciós...