Hans Stroh e lo jurament d'Estrasborg

Hans Stroh e lo jurament d'Estrasborg : per una fèsta de la lenga lo 14 de febrièr !

Del 14 de febrièr, Hans Stroh, professor onorari d'occitan a l'universitat de Munich, fariá volontièr la fèsta de la lenga occitana. Es çò qu'expliquèt a Rodés... un 14 de febrièr, jorn aniversari del sagrament d'Estrasborg... en 842 !

Aquel jorn d'aquela annada dos felens de Carlesmanhe, Loís lo Germanic e Carles lo Calvet faguèron un tractat contra lor fraire ainat, Lotari : se prometèron de s'ajudar mutualament per cas qu'aquel d'aquí los ataquèsse...

La lenga d'aqueles dos fraires èra pas la meteissa. Del costat de Carles lo Calvet : la lenga dicha  « romana » ; del costat de Loís lo Germanic : la lenga « germanica » o « tudesca »... Tot foguèt previst donc per que totes comprenguèsson çò promés...

Aquí lo niu de la sèrp: dins quina lenga es reportada la partida del sagrament en lenga « romana »? Tres possibilitats teoricas : lenga « romana », a l'epòca comuna al Nòrd e al Sud (occitan e francés son pas encara desseparats) ; proto-francés ; proto-occitan...

Los sagraments d'Estrasborg serián al fondament de la nacion francesa e coma lo critèri essencial d'una nacion es sa lenga, aquel tèxt seriá l'acte de naissença de la lenga francesa... Aquí çò que se pensan la majoritat dels estudis franceces, una mena de pensada unica francesa.

E se la lenga d'aqueles juraments èra puslèu d'occitan o de proto-occitan, que devendriá la nacion francesa ? demanda amb malícia Hans Stroh, professor onorari a l'universitat de Munich.

Mas bon, demorem-ne al tèxt. Al vocabulari, a la sintaxi, a la morfologia. Mot aprèp mot, expression aprèp expression, frasa aprèp frasa. Coma un universitari qu'es, Hans Stroh o espepissa tot, va cercar exemples e contrexemples dins los tèxtes d'epòca...

La demonstracion, la cal seguir, punt per punt. Discutir dels vèrbs en -ar per exemple, o dels feminins en -a, o dels possesius e d'autras causas encara, coma la construccion pseudopronominala : coma lo « m' » de « me prendrai »o lo « se » de « lo se ten ».

E mai se Hans Stroh reconeis qu'o explica pas tot n'arriba a de conclusions claras.

Per el, per comprene aquel tèxt, i a pas besonh de far apèl al francés (o proto-francés), çò que sembla confirmar una primièra impression. Lo sol « francés » qu'òm pòt trobar dins aquel tèxt es comun e al « francés » e a l'« occitan » (aquel fons comun, çò que d'unes apèlan galloroman, representariá per estimacion 40% del tèxt). Per contra i a gaireben tot lo rèsta que s'explica pas qu'amb o per l'occitan.

E se aquò agrada pas a l'Acadèmia francesa, ditz Hans Stroh, amb malícia, aquesta deurà aprene l'occitan per contestar !

Hans Stroh va pus luènh dins son estudi... De quin « occitan » s'agís ? E aquí se pausa la question : cossí escriure una lenga per l'essencial orala, « vulgara » coma se disiá? Plan segur, s'impausa la neccessitat de l'intercompreension. L'ipotèsi d'Hans Stroh es que lo qu'escriu va anar al pus simple, e doncas va seguir lo dialècte que coneis melhor, es a dire lo sieu.

E de tornar espepissar lo tèxt, e d'anar sul terren verificar... Fin finala Hans Stroh se pensa que, per una part almens, lo proto-occitan del sagrament s'explica per un dialècte d'Auvèrnha del Sud (del costat de Sant Flor o Briude, e de la region que fasiá partida de las possesssions de Carles lo Calvet).

De tot biais aquel tèxt coma nos es estat transmés marca, al vejaire, d'Hans Stroh la naissença de la lenga occitana !

 

I.P.