Punt de vista d'un legeire del manuscrit informatizat-p13

Vertat es que Cantalausa a pas jamai donada la tièira tota dels derivats del latin o del grèc per subrecargar pas tròp son libre gròs que se defend, ça que la, d'èsser enciclopedic. Mas estimi que çò qu'a retengut sufís amplament : quin de nosautres se poirà conflar de conéisser totas las 100 000 intradas que nos a porgidas l'autor ?

Mon contentament pus grand es estat de trobar los occitanismes vertadièrs de la lenga : la menina rança, lo fanfanhon, lo reumàs aücaire, la brasucada, lo brutlèu, lo confidor o la glotona de pression ; los vèrbs s'acapar, codenar... ; l'exclamacion tipica jutja-te ! ; los advèrbis aicisèm e quicòm ; lo jòc unic dels innombrables diminutius e augmentatius que son una caracteristica màger de la lenga d'òc : assetadet, assetadàs, malabilhadet, malabilhadàs, enfanton, enfantonèl, enfantonelon, enfantonelàs, enfantàs, enfantassàs...

Çò qu'a pas empachat Cantalausa de nos porgir tanben de neologismes que nos fan estrementir, coma CAC 40, NASDAQ, DOW JONES... que la television ne parla cada jorn ; sens comptar los milieirats de tèrmes tecnics novèls, tirats atanben del grèc e que son venguts internacionals, mas que son plan nòstres, que dins lo Miègjorn, sus la còsta mediterranèa, parlèrem grèc pendent dos cents ans, plan abans d'ausir lo latin bastard de la soldatalha de Cesar.

Autre estonament : cada còp que ne vira, Cantalausa, puslèu que de donar una definicion seca, nos deslarga, el, una tièira de sinonims, dins l'esper, mai que probable, que lo legeire que patís a legir çò tròp abstrach o tròp intellectual, coneisserà un o l'autre d'aqueles sinonims, çò que li farà un pauc lum e çò qu'alargarà fòrça son vocabulari estequit, que los qu'an pas jamai aprés a legir nòstra lenga mespresada e fòrabandida despuèi tant de temps, coneisson pas que los 300 mots de la lenga dels cadajorns. Tròbi, ieu, lo biais de far de l'autor fòrt pedagogic e bravament intelligent, e mai s'alunhe qualque pauc del biais de far dels diccionaris tradicionals. Anatz getar un còp d'uèlh, per exemple, sus l'intrada « cabra ».

Per far cort, afortissi que i a quicòm de cambiat e de revolucionari dins nòstra vièlha lenga, plan enrasigada dins lo passat, mas plan endralhada per Cantalausa cap a un avenidor que vesèm pas encara clar, e cap a una lenga que nos cal totes, totes, totes, Provençals, Lemosins, Bearneses, Auvernhasses, Lengadocians, Gascons e Catalans... totes, totes, totes... e coma autres còps totes ensemble, volontar d'aparar, de parlar, de legir e d'escriure ; òc-òc-ben ! nòstra lenga tan polideta e mai que millenària !

Jacme de Cabanas, París, lo 1èr d'agost de 2002.

(Tèxt en francés, revirat en occitan per Cantalausa, a la demanda de Cultura d'òc)

Avèm lo tristum d'aprene que lo Jacme de Cabanas, admirador grand de Cantalausa, ven de defuntar. Probable que l'article çaisús serà estat son ultim escrich. Un pan entièr del nòstre patrimòni lingüistic s'avalís amb la mòrt d'aquel òme, coma cada còp que se laissa morir un occitanofòn de naissença.

Rodés, lo 21-09 de 2002.

13